Günümüzde modern yapıların yükselmesi ile konforlu, güvenilir yüksek teknolojik özelliklere sahip asansörlere ihtiyaç kaçınılmazdır.
Yapılarda acil durumlarda asansörlerin tahliye maksadıyla kullanılması için uzun zamandır yapılan araştırmalar bulunmaktadır. Aynı zamanda deprem anında kabin içinde insanların olabilme ihtimali düşünülerek bu araştırmalar yapılmaktadır. Bu yüzden katlar arasında ulaşımı sağlayan dikey transportun acil durumlarda çalışır durumda olması büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizde tüm yüksek yapıların inşaatının ve asansör sistemlerinin deprem yönetmeliklerine göre yapılması gittikçe önemli bir zorunluluk haline gelmektedir. Sismik yüklerin ani ve aşırı zorlamalarına karşı dayanıklı ve esnemeyi karşılayabilir durumda olmalıdır.
2023 Kahramanmaraş Depreminde Osmaniye’de bir binanın yıkılmasına rağmen kabinin ayakta kaldığı tespit edilmiştir. Sistemde kullanılan kaliteli bağlantı elemanları sayesinde asansör sistemi hasar almamıştır.
2011 yılında Van Depremi sonrasında yapılan hasar tespit çalışmalarında bazı binaların hasarlı olmamasına rağmen asansörlerin hasar gördüğü tespit edilmiştir. Dayanıklı kılavuz raylar ile sistemin kurulmasına rağmen rayların eğildiği, esnediği, rijitliğini kaybettiği, karşı ağırlığın raylardan çıktığı ve düşey doğrultusunu koruyamadığı tespit edilmiştir. Bunun nedeni sistemin montajında deprem dalgalarının meydana getirdiği ani ve aşırı zorlanmalara karşı yüksek mukavemetli ve uygun tasarımdaki bağlantı elemanlarının kullanılmamasıdır.
Deprem anında hem bina hem de asansör aynı ivme ile etkilenmektedir. Sismik dalgalar nedeniyle asansörlerde güvenlik riski oluşturacak en önemli ana ekipmanlardan biri braketlerdir. Bu yüzden montaj aşamasında rayların kalitesi kadar konsollarında kalitesi de çok önemlidir.
Asansör sistemleri birbirine bağlı birçok ekipmandan oluşmaktadır. Kılavuz ray ve braketleri sistemin kurulmasından, sürdürülebilirliğinden, konforlu güvenli bir seyahat yapılmasından sorumlu ana ekipmanlardır. Braketler konsol veya bağlantı elemanları olarak da tanımlanmaktadır.
Deprem Bölgelerinde Bağlantı Elemanları Nasıl Olmalı?
Günümüzde asansör projeleri için hesaplamalar yapılırken tüm yükler ve kuvvetlere karşı rayların dikey yöndeki hareketine önem verilmektedir. Ama en önemli hesaplama ani ve aşırı bir zorlanma da yana doğru açılmaları önleyecek hesaplamalar olmalıdır. Aşırı zorlanmalarda gerek kabin ve karşı ağırlıkta gerekse konsollarda esneme olduğunda aradaki boşluklardan kabin ve ağırlık dışarı çıkıyor. Deprem sırasında karşı ağırlığın veya kabinin raydan çıkarak birbirine çarpması en tehlikeli durumdur.
Kabin ve karşı ağırlık kuyu içerisinde aşağı veya yukarı hareket ederken kontrolsüz bir hareket halinde yatay hareket ettiğinde raylara tutunmaktadır. Bu şartlarda rayların sabitliğini koruyor olabilmesi ve eğilmelerin önüne geçilebilmesi için standartlara uygun kaliteli malzemelerden montajının yapılması önemlidir.
Asansör montajının ilk montaj aşamasında kuyu ölçüleri ve röleve alma işleminden sonra kuyu ara bölmelerinin ve konsollarının yerleşimi yapılmaktadır. Konsolların yerleşiminden sonra ray iplerinin atılması ve sabitlenmesi gerçekleştirilir.
Konsollar ilk montaj aşamasında kuyu boşluğundaki duvarlara monte edilmektedir. Tüm sistemin hareketli veya hareketsiz dayattığı yükler binanın yapısal destek yapısına aktarılır. Duvar malzemesi çalışan aktif bir malzemedir. Bağlantı elemanları hem dikey yönde hem de yatay yönde gelecek savrulmalara karşı dayanıklılık göstermelidir. Kuyuya özgü bir sistem tasarlanırken tüm koşullar düşünülerek rayların kırılgan olmasını engelleyecek braketlerle çözüm getirilmelidir.
Sismik yüklerin ani ve aşırı zorlamalarına karşı rayların yana doğru açılmasının önüne geçmesini sağlayacak tek ekipman bağlantı elemanlarıdır. Bu yüzden asansör sistemi tasarlanırken deprem gibi acil durumlarda olabilecek en büyük kuvvete göre hesaplamalar yapılarak bağlantı elemanları seçilmelidir. Sistem ani ve aşırı zorlanmalara maruz kaldığında kabin ağırlık merkezinin yer değiştirmesi rayları etkileyeceğinden bağlantı elemanlarının tüm etkileri karşılayabilir kalitede olması gerekmektedir. Sismik yüklemelerde yerinden çıkmayacak özelliklere sahip konsollarla montaj yapılmaya başlanmalıdır.
Canımızı ve mallarımızı emanet ettiğimiz dikey transport sistemlerinin sağlıklı ve güvenli çalışmasının teminatı braketlerin kalitesine bağlı olduğundan kaliteli braketlerle montaja başlanması çok önemlidir.
Deprem olurken binadaki oynama, hareket ve oturmalar rayların binaya bağlandığı bağlantı elemanlarının yerini değiştirdiğinde raylarında pozisyonu değiştirir. Pozisyon değişiklikleri sistem için risk oluşturur. Sistem oluşturulurken bu yüzden pozisyon değişikliklerine karşı yüksek mukavemetli deforme olmayacak sisteme uygun tasarlanmış bağlantı elemanları seçilmelidir.
Bağlantı elemanlarının kuyudaki tüm hareketlere karşı yüksek hareket kabiliyeti ile karşılık verebilmesi sistemin hasar almasını önlemektedir. Sistemdeki tüm kuvvetlere karşı rayların rijitliğini koruyacak, dönmesini engelleyecek ve tutacak kalitede braketlerle montaja başlanmalıdır.
Deprem anında ray ve konsollar arasında sabit bir bağlantı iki ekipman arasında hareket yeteneğine engel olmaktadır. Bu yüzden kaynak ile bağlantı sağlandığında normal şartlarda da zamanla oluşacak korozyon yüzünden iki metal birleşme riski rayların deforme olmasına sebep olmaktadır. Kaynaklı bağlantı deprem gibi acil durumlarda çok büyük risk oluşturmaktadır. Bu nedenle cıvata bağlantılı konsollar daha güvenlidir.
Sismik dalgalara maruz kalacak bölgelerde kaynak bağlantılı malzemeler kullanılmamalıdır. Kaynak bağlantılı sistemlerde üretimde olan hataları telafi edebilmek için malzemeye ek işlem gerekebilmektedir. Ek işlemler malzemenin zayıflamaktadır. Bu durum sistemin ilk aşamasında montaja riskli başlamasına sebep olmaktadır.
Kaynaklı bağlantı elemanlarının montajını yaparken montajın yapıldığı zamandaki hava koşulları malzemeyi etkileyerek çatlamasına ve kırılmasına sebep olabilmektedir. Gözle görülemeyen çatlaklar oluşabilmektedir. Çatlaklar görülmediğinden montaja devam edilmektedir. Bu durum sistem için riskli bir durumdur. Ani darbelerde kırılmaya sebep vermektedir.
Ülkemizde ve dünyada EN 81-20 Yapım, Montaj ve Kullanım Güvenliği Standardı geçerlidir. Bu standarda göre bağlantı elemanlarının üretiminde belirli kalitede sertifikalı hammadde kullanma zorunluluğu bulunmaktadır. Kaynaklı sistem kullanılmamalıdır. Sistem oluşturulurken çatlamayacak, kırılmayacak yüksek mukavemetli braketler kullanılmalıdır.
Sektörümüzde ekipmanların işlevselliği ile yapılan araştırmalar sonucunda konsol tasarımlarının sistemde meydana gelecek gerilmelere karşı etkili olduğu görülmektedir. Ülkemiz deprem bölgesi olduğu için projeye uygun özel konsol tasarımlarının kullanılması sistemin güvenliği açısından faydalı olacaktır.
Bağlantı elemanları normal koşullarda da asansörün savrulmasını engelleyen ekipmanlardır. Her frenlemede savrulmalara karşı rayları tutacak kalitede olması gerekir. Deprem olsun olmasın bağlantı elemanlarının sabitliği zaman zaman mutlaka kontrol edilmelidir.
Asansör montajına doğru, kaliteli, dayanıklı ve güvenli konsollarla başlamak dikey transport sistemindeki tüm ekipmanlarında uzun ömürlü olmasına katkı sağlar.
Depreme Dayanıklı Kırılma Riski Olmayan EMA Konsollarının Avantajları
- Korozyona karşı uzun yıllar dayanıklı cıvata bağlantılıdır.
- Yüksek hareket kabiliyetine sahip ekipmanlardır.
- Deprem anında güvenli ve dayanıklıdır.
- Standartlaştırılmış ayarlanabilir tasarımlardır.
- Sismik yüklerin ani ve aşırı zorlamalar olduğunda esneme payına sahip cıvatalı sistemlerdir. Kaydırma ve sünek yırtılmalarla darbeleri kopmadan karşılayabilecek özelliktedir.
- Cıvatalı bağlantılı olduğundan hangi yüke maruz kalırsa kalsın beklenmedik tepkiler vermez. Doğru malzeme seçimi ile ihtiyaç duyulan mukavemet sağlanabilir. Her türlü yüke karşı mukavemetlidir. Çatlama ve kırılma riski yoktur.
- EMA cıvatalı bağlantı sistemleri sayesinde konsolun üretildiği malzeme zayıflamaz ve ek işlem gerekmez. Ek gerilmeler ve çarpıklıklar oluşturmaz. Kaynaklı sistemlerde ergimeye bağlı olarak iç gerilimler ve çarpılmalar oluştuğundan cıvatalı bağlantı daha güvenlidir.
- Deprem öncesi veya sonrası periyodik kontrollerde eskime görüldüğünde bir cıvata kolaylıkla yenisi ile değiştirilebilir özelliktedir. Komple konsol sisteminin değiştirilmesine gerek kalmaz.
- Kaynaklı sistemlerle kıyaslandığında ekonomiktir. Montaj süresi kısadır. Cıvata değişiminde tüm konsol sistemi değişmediğinden ekonomiktir.
- Hava ve sıcaklık değişimlerinin etkisi ile malzemede değişim olmaz, çatlamaz, kırılmaz.
- Montaj gününde kuyu sıcaklığı ve hava koşulları malzemede ayarlamalar yapılmasını gerektirmez.
- Ürünlerimiz her kat için 1 paket yani 1 kutu halindedir. Paket içinde ağırlık konsolları, ray konsolları, cıvatalar, somunlar, tırnaklar ve dübeller bulunmaktadır. Montaja olması gereken tüm parçalarla eksiksiz başlanır. Parça eksikliği yaşanmadığından montaj hızlı ve kolaydır. Paket kutu olmasının avantajlarından biri şantiye ortamında bağlantı elemanlarının bütün olarak muhafaza edilebilmesidir.
- Tüm ürünlerimizde her kutu için barkod sistemi bulunmaktadır. Kutu içinde malzeme kaybedildiğinde barkod numarası sayesinde hemen tedarik edilir. Montaj sırasında zaman ve para kayıplarının önüne geçilmesini sağlar.
- EMA ürünleri yüksek mukavemet değerlerine sahip galvaniz kaplı olup sertifikalı sac ile üretilmektedir.
- Asansör tipi ve durak sayısı söylenmesi yeterlidir.
- Her proje özelliklerine uygun çözüm getirilebilecek klasik, kaburgalı ve takviyeli tasarımlarımız bulunmaktadır. Ayarlanabilir tasarım seçeneklerimiz sayesinde her türlü kuyuya uygun olacak çeşidimiz bulunmaktadır.
- Projelerin ihtiyacı olabilecek her ray ölçüsüne göre özel tırnak tasarımlarımız bulunmaktadır. En küçük parçaya göre tasarlanan ürünlerimiz sayesinde montaj sırasında sisteme uyarlamak için malzemede işlem yapılmasına gerek kalmamaktadır.
EMA ray bağlantı elemanları ile asansör sisteminizin montajına risksiz başlayın…